آگهی ترحیم یا اعلامیه ترحیم چیست؟ شامل چه بخش هایی است؟ در تهیه آن می بایست به چه نکاتی توجه شود.

آگهی ترحیم یا اعلامیه فوت دعوتنامه‌ای است از جانب صاحبان عزا و اقوام نزدیک متوفی برای دعوت از دوستان و آشنایان وی به‌منظور شرکت در مراسم عزاداری. آگهی فوت ممکن است توسط یکی از عزاداران به‌شکل یک اعلامیه مستقل منتشر شود یا در یک روزنامه یا نشریه چاپ شود. به‌هرحال، اصلی‌ترین کاربرد این اعلامیه‌ها، اطلاع‌رسانی از مرگ و زمان و مکان اجرای مراسم عزاداری است.

تاریخچه آگهی ترحیم:

به‌درستی مشخص نیست که نخستین آگهی‌های ترحیم در چه زمانی منتشر شده‌اند. در اروپای قرن شانزدهم، آگهی‌های ترحیم ساده‌ای در مطبوعات درج می‌شدند. این آگهی‌ها فقط شامل نام، تاریخ تولد و مرگ و علت مرگ بودند. همچنین نام بستگان متوفی نیز در این آگهی‌ها درج می‌شد. از اواخر قرن نوزدهم، روزنامه تایمز اقدام به نشر آگهی‌های مفصل‌تری شامل شعر،  زندگی‌نامه یا دعایی کوتاه برای متوفیان کرد.

در گذشته، اغلب آگهی‌های ترحیم سیاه‌وسفید، دست‌نویس و گاه دارای غلط‌های املایی و انشایی بودند. از اوایل قرن بیستم، پیشرفت صنعت چاپ و ایجاد امکان چاپ تصویر متوفی، به رونق آگهی‌های فوت کمک کرد. امروزه، با پیشرفت فناوری چاپ و امکان چاپ تصاویر رنگی از متوفی، آگهی‌های فوت نیز چهره یگری یافته‌اند. علاوه بر آن، از اواخر دهه ۱۹۹۰، نشر اینترنتیِ این‌گونه آگهی‌ها نیز به امکانات جدید افزوده شده‌است

در گذشته، اغلب آگهی‌های ترحیم سیاه‌وسفید، دست‌نویس و گاه دارای غلط‌های املایی و انشایی بودند. از اوایل قرن بیستم، پیشرفت صنعت چاپ و ایجاد امکان چاپ تصویر متوفی، به رونق آگهی‌های فوت کمک کرد. امروزه، با پیشرفت فناوری چاپ و امکان چاپ تصاویر رنگی از متوفی، آگهی‌های فوت نیز چهره دیگری یافته‌اند. علاوه بر آن، از اواخر دهه ۱۹۹۰، نشر اینترنتیِ این‌گونه آگهی‌ها نیز به امکانات جدید افزوده شده‌است.

حاشیه ها آگهی ترحیم:

در ایران، گاهی چاپ آگهی ترحیم دست‌مایه اغراض سیاسی شده‌است. همچنین، یک تحقیق مستقل فرهنگی نشان می‌دهد که در آگهی‌های ترحیم در ایران، نام بستگان مؤنثِ متوفی به‌عنوان صاحب عزا درج نمی‌شود. جمع‌آوری مجموعه آگهی‌های فوت نیز سرگرمی برخی به‌شمار می‌رود.

نمونه از برخی اشعار و متون مناسب برای اعلامیه ترحیم:

از میان جمع ما نام آوری خوشنام رفت
وی بزرگ خاندان بود، چه خوش فرجام رفت

بود فامیلش رئوفی، نام زیبایش علی
مظهر مهر و عطوفت، با دلی آرام رفت

مهربانی گسترده

تو که دانشت، خانه‌ها را استوار و راه‌ها را هموار می‌ساخت
تو که مهربانی را گسترده می‌خواستی و انسانیت را ستایش می‌کردی
هیچ‌کس چون تو سرود زیبای یاری رساندن بر قله‌های رفیع عشق را
بی هیچ ادعا و بی هیچ چشمداشتی فریاد نمی‌کرد
و آنگاه که باید یاری می‌شدی، هیچ‌کس را یارای یاری رساندن به تو نبود

امور خیریه

در پایان اطلاعیه فوت فردی چنین نوشته بود:

ضمناً یادآوری می‌شود که شادروان … وصیت، و از فامیل، اقوام، دوستان، آشنایان، همسایگان، همکاران خواهش نمودند که از آوردن دسته گل، پلاکارد پارچه‌ای و کاغذی، عکس و اعلامیه به مجلس ختم خودداری و هزینه آن را به امور خیریه پرداخت فرمایند تا موجب رضای خداوند متعال و آمرزش فقید سعید گردد.

عید بر مزار

در آخر اطلاعیه چهلم فردی چنین نوشته بود:

ضمناً به دلیل حلول ماه شوال در روز عید سعید فطر، از ساعت … تا … بر سر مزار آن مرحوم واقع در … گرد هم آمده، تا با اشک دیده تربت پاکش را شستشو دهیم.

بخش های مختلف یک اعلامیه ترحیم:

مقدمه آگهی ترحیم معرفی متوفی

۱- شروع با:

روح ملکوتی عارف واصل و سالک کامل فرخ یاد … از قالب تن پرواز کرد و به ابدیت پیوست

تسلیم به بارگاه الهی زیباترین تصمیم است…

با دلی دردناک و قلبی اندوهگین درگذشت …

با نهایت ناباوری، دریغ بسیار و اندوهی عمیق و فراموش ناشدنی …

با تسلیم در برابر مشیت الهی درگذشت …

با نهایت تأسف و تأثر درگذشت …

با نهایت تأسف و تألم درگذشت…

با چشمانی پر اشک و قلوبی پر خون مصیبت فقدان عزیزمان …

در نهایت بهت و ناباوری، با دلی آکنده از غم و درد درگذشت …

پرواز ناگهانی … دنیایی از غم و اندوه، برای ما به ارمغان آورد.

۲- بعد از عناوین فوق موارد ذیل بنا به موضوع می‌آید:

مادری مهربان/ همسری دلسوز/ مادری فداکار/ دبیری فرهیخته/ استاد دانشگاه/ مشاوری فهیم/ عبد صالح خدا/ معلم اخلاق/ عالم ربانی/ اسوه تقوی و فضیلت / بانوی آب و آئینه / صاحب سجاده نور / اسوه نجابت و گذشت و ایثار/ عارف واصل / سالک کامل / فرخ یاد /

۳- پس از آن موارد ذیل به مناسبت  اضافه می‌شود:

مرحوم مغفور شادروان/ جوان ناکام / جنت مکان/ خلد آشیان/ بزرگ خاندان

مقدمه اعلامیه فوت

درگذشت بانویی/… با فضیلت و دلسوز و مهربان از شیفتگان خاندان عصمت و طهارت

با کوله باری از غم و اندوه درگذشت …

با تسلیم به مشیت الهی و با نهایت تأثر و تألم درگذشت …

با افسوس و اندوهی جانکاه درگذشت …

با دلی شکسته و اندوهی ژرف درگذشت …

ذکر نام خدا یا سرصفحه اعلامیه ترحیم

در اول اطلاعیه‌های فوت، معمولاً ذکری از خداوند می‌شود، مانند عبارات ذیل:

لدوا للموت و ابنوا للخراب (بزایید برای مردن و بسازید برای خراب کردن)
بار خدایا تو مهربانی که کریمانه می‌بخشی و حکیمانه می‌ستانی
قال یا لیت قومی یعلمون بما غفر لی ربی و جعلنی من المکرمین
به نام خالق مهربانی که زنده می‌کند و می‌میراند
از خداوند شروع و به خداوند ختم می‌شود
و نترسیم از مرگ، مرگ پایان کبوتر نیست
یا ایتها النفس المطمئنه ارجعی الی ربک
ما همه جلوه حقیم و به او باز می‌گردیم
همه از اوییم و به سوی او باز می‌گردیم
قرب حق از جنس هستی رستن است
رفت از بر من آن که مرا مونس جان بود
کل نفس ذائقه الموت ثم الینا ترجعون
به نام او که همیشه جاوید است
آن که نمردست و نمیرد خداست
ما عندکم ینفد و ما عند الله باق
هر چه محبوب پسندد زیباست
که یکی هست و نیست جز او
بازگشت همه به سوی اوست
بقاء مختص ذات اقدس اوست
بقاء مختص ذات یگانه اوست
به نام آفریدگار مرگ و زندگی
جاودانگی فقط از آن اوست
به نام هستی بخش لایزال
تنها اوست که پایدار است
به نام یگانه نگارنده عشق
ما ز بالاییم و بالا می‌رویم
به نام یکتا لایق ستایش
همه فانی‌اند و او باقی
بقا مختص ذات اوست
انا لله و انا الیه راجعون
هوالحی الذی لایموت
به نام دانای راز دل‌ها
به نام او که از اوییم
باقی و برقرار اوست
به نام دلدار دلآرام
به نام یزدان پاک
به نام ایزد یکتا
ماندنی اوست
او باقی است
اوست پایدار
هوالمحبوب
هوالرحمن
هوالفتاح
هوالباقی
هوالقهار
هوالحی
یا حق

غیر ذکر خدا
دست اجل گلی دیگر چید
رفتی تو و رفت زندگانی، افسوس

۵ نکته در هنگام چاپ آگهی ترحیم می بایست رعایت کنیم:

اول: ذکر حاج آقا یا حاجیه خانم برای ابتدای نام و نام خانوداگی متوفی در صورتی که به حج رفته باشند شایته است و توصیه شده است.

دوم: ذکر اینکه آیا بزرگ خاندان است؟ در مواردی که شخص فوت شده بزرگ یک طایفه و خانواده است رایج است برای معرفی ایشان از کلمات بزرگ خاندان در ابتدای نام ایشان استفاده شود.

سوم: ذکر اینکه ختم/ سوم/ هفتم/ سالگرد/ یادبود/ بزرگداشت : در اعلامیه ترحیم می بایست ذکر شود که مراسم برپا شده برای کدامیک از تاریخ های اساسی برای برگزاری مراسم است.  اینکه مراسم برای سالگرد است یا ختم یا سایر مناسبتها میانی حائز اهمیت است. البته ذکر این نکته قابل توجه است که در حال حاضر تنها برای مراسم ختم اعلامیه ترحیم چاپ می شود و برای مراسم سالگرد بیشتر به صورت داخلی میهمانان دعوت می شود و اعلامیه ترحیم چاپ نمی شود.

چهارم: در حسینیه است یا مسجد یا تالار و سالن همایش: ذکر اینکه مراسم در چه محلی برگزار می شود حائز اهمیت است زیرا برخی از مراجعه کنندگان برای یافتن آدرس و یا برای حضور نیازمند این اطلاعات هستند.

پنجم: نوع برگه:  A4،   A3 / رنگی یا سیاه و سفید : کاغذ چاپ اعلامیه های ترحیم متفاوت است و شما می بایست در اندازه کاغذ دقت نماید کاغذ A4 تقریبا متعارف است ولیکن بعضا اندازه ان کوچک به نظر می رسد. در رابطه با رنگ اعلامیه ترحیم نیز در حال حاضر اکثر اعلامیه ها رنگی چاپ می شود ولی برای کاهش هزینه شما می توانید اعلامیه سیاه و سفید نیز انتخاب کنید. نکته دیگری که در اعلامیه سیاه و سفید وجود دارد اینست که شما می توانید متن خود را سیاه و سفید انتخاب و حاشیه دور اعلامیه را از قالبهای رنگی موجود رای اعلامیه های ترحیم استفاده نمایید تا تنوع رنگ در اعلامیه ترحیم نیز همچنان مشاهده شود.