تراشیدن سنگ هنرمندانه است

تولد و مرگ انسان ، سرآغازحیات ونقطه پایان حضوراو براین کره خاکی است . این دو رویداد درفرهنگ ها و آیین های گوناگون ویژگی های خاص خودرا دارند ، باجشن ها و سرورها و با سوگواری ها و بزرگداشت ها.
دراین میان مرگ رویدادی تلخ وسنگین است  ، آن ها که عزیزی را ازدست داده اند ، وظیفه خود می دانند  با مراسم و انجام سنت های مختلف یاد اورا زنده نگاه دارند ، 
درکشورما گذاشتن سنگ برمزاریکی ازسنت هاست ، دربرخی ازقومیت ها ساختن مجسمه ها ازجمله شیرسنگی و… نیز رایج بوده است . اگرگذرتان برگورستان بیافتد خواهید دید که زنده ها چگونه ازآن  که بوده ورفته با ذکرنام ونشان ، تاریخ تولد و فوت ، شعر ، نوشته و تصویر و… یاد کرده اند و تلفیقی ازصنعت و هنررا دراین راه به خدمت گرفته اند . 
قادر مرادی ۵۰ سال سن دارد ، او از کودکی رمز و رموز این حرفه از پدرش که  سنگ‌تراش  مزار بود آموخته است . گفت و گوی  ما با قادر درمورد این حرفه خواندنی است .
از مرادی می‌پرسم چگونه به شغل سنگ‌تراشی مزار روی آورده است؟ 
مرادی می‌گوید: از آنجا که پدرم به این شغل اشتغال داشت به محض آنکه توانستم راه بروم در دکان پدرم حضور می‌یافتم اما از ۷ سالگی وارد این حرفه شدم. 
سنگ تراشی مزار چگونه شغلی است؟ 
این کار یک هنر به تمام معناست اگر به سنگ‌های مزار نگاه کنید آمیخته‌ای از هنرهای خوشنویسی، طراحی، چهره‌نگاری و کنده‌کاری است اما با کمال تاسف مردم به سنگ‌های مزار به چشم هنر نگاه نمی‌کنند. امروزه مجسمه‌های بسیاری از بزرگان علم، ادب،‌ سیاست، اقتصاد و… را می‌تراشند و همگان می‌گویند هنر است اما در حالی که از سنگ مزار فرار می‌کنند. سوال من این است که تا به حال چه کسی با دقت به یک سنگ توجه کرده و ریزه‌کاری‌های آن را بررسی کرده است مردم فقط می‌آیند و سفارش می‌دهند. 
نگاه شما به سنگ مزار چگونه است؟ 
من در حال حاضر یک خوشنویس، طراح و سنگ‌تراش هستم که همه این موارد را به صورت تجربی و در اثر استاد شاگردی در مغازه پدرم آموخته‌ام. 
تاریخچه سنگ تراشی چگونه بوده است؟ 
از زمانی که مرگ بوده، مردم برای آنکه محل دفن امواتشان را بدانند یک نشانه‌ای برای آن می‌گذاشتند و به مرور زمان تصمیم گرفتند این نشانه زیباتر باشد در نتیجه سنگ‌ها را از دل کوه جدا کردند و به اندازه‌های گوناگون درآورده به وسیله قلم و چکش آن‌ها را تراشیدند تا امروز که این کار با تکنولوژی دستگاه‌های مدرن انجام می‌شود.

#۰۰۰۰۰۰;”>روش کار چگونه است؟

ابتدا سنگ از دل کوه جدا شده را به قطر ۵ سانت و به ابعاد گوناگون می‌برند سپس روی آن را صیقل داده و یک خوشنویس جمله‌های مورد نظر را بر روی آن می‌نویسد و بعد آن نوشته‌ها تراشیده می‌شود که این امر به وسیله دستگاه فرز دستی انجام می‌شود اما چهره‌نگاری به وسیله دستگاه لیزر انجام می‌شود که این دستگاه‌ها به کار سرعت می‌دهد به نوعی که در گذشته تراش یک سنگ، صاف کردن و نوشتن آن روزها طول می‌کشید در حالی که امروزه ظرف یکی، ۲ ساعت انجام می‌شود. 
قیمت سنگ‌ها چگونه است؟ 
قیمت سنگ شامل خود سنگ و کارهایی است که روی آن انجام می‌شود که از ۵۰ هزار تومان شروع می‌شود و تا ۳ میلیون تومان نیز بالا می رود اما سنگ‌ها در کل ۲ نوع معمولی و گرانیت است که سنگ‌های معمولی ارزان و گرانیت‌ها گران هستند بنابراین سنگ‌های سفید، سبز، قرمز، مرمر، کریستال و چینی از سنگ‌های ارزان هستند و سنگ‌های گرانیت نیز شامل تویسرکان، شبق کاشان و چایان همدان است که شبق مرغوبترین سنگ جهان را دارد و قیمت آن از متر مربعی ۲۰۰ هزار تومان تا ۵۰۰ هزار تومان است و از آنجا که امروزه اندازه سنگ‌های قبر ۶۰×۱۸۰ سانتی‌متر است به طور متوسط قیمت این نوع سنگ با این ابعاد حدود یک میلیون تومان می‌شود اما از نوع ارزان و غیرگرانیت باابعاد کوچکتر حدود ۵۰ هزار تومان می‌شود. 
بنابراین افزون بر قیمت سنگ هزینه‌های دیگر نیز داریم؟ 
خطاط برای نوشتن هر سنگ البته بسته به مقدار نوشتن حدود ۱۵ هزار تومان می‌گیرد، طراح نیز در قبال طرحی که برای سنگ ارایه می‌دهد ۱۵ هزار تومان می‌گیرد که پس از اجرا بر روی سنگ به روش سند بلدست نوشته می‌شود اما چهره‌نگاری با روش لیزر است که حدود ۵۰ هزار تومان می‌شود به عبارت بهتر برای یک سنگ که طراحی، خطاطی و چهره‌نگاری داشته باشد بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان هزینه در نظر بگیرد. 
آیا تا به حال کسی از کار ایراد گرفته است؟ 
بیش از ۹۵ درصد مردم از خطاطی، طراحی و چهره‌نگاری چیزی نمی‌دانند اما ۵ درصد بقیه حساسیت دارند بارها اساتید خوشنویسی پس از آنکه سفارشی داده و کار را تحویل گرفته‌اند از آن خوششان نیامده و از نوع نوشتن یا طراحی یا چهره‌نگاری ایراد گرفته‌اند حتی یک بار یک استاد خوشنویس به دلیل آنکه خط با سلیقه‌اش همخوانی نداشت، سنگ را نبرد و کار روی دستمان ماند که مجبور شدیم آن را دوباره نویسی کنیم اما در مجموع وقتی به اساتید و آگاهان علم خوشنویسی توضیح می‌دهیم که نوشتن روی کاغذ با حکاکی روی سنگ تفاوت دارد این واقعیت را می‌پذیرند بنابراین مشاهده می‌کنید که سنگ مزار برای اهل هنر معنا و مفهوم دارد. 
تا به حال خود شما از کاری که انجام داده‌اید ناراضی یا بیش از اندازه خوششتان آمده است؟ 
گفتم که سنگ مزار یک کار هنری است و هنگامی که تمام می‌شود مثل تابلو برای نقاشی یا یک سرمشق برای خطاط است اگر آن‌ها از کارشان لذت می‌برند من هم لذت می‌برم و اگر خوششان نیاید من هم گاهی از کارم راضی نیستم.
جایی هست که این کار را آموزش بدهند؟ 
سنگ مزار کاری نیست که آموزش بدهند بلکه به صورت استاد شاگردی آموزش داده می‌شود اما اگر کار تجربی و تئوری همزمان باشد باارزش‌تر است بدین معنا که اگر فر د کلاس‌های خوشنویسی یا طراحی یا نقاشی برود موفق‌تر خواهد بود زیرا دیگر آن ۵ درصد نیز به کارش ایراد نمی‌گیرند. 
درآمد این کار چگونه است؟ 
اگرچه دلم نمی‌خواهد بگوید اما واقعیت این است که به تعداد مرگ و میرها، علاقه ورثه به میت و بودجه ؟ وراث بستگی دارد یک عده پول دارند اما به میت علاقه‌ای ندارند و از ناچاری سنگی سفارش می‌دهند عده‌ای هم به خاطر علاقه‌ای که دارند با تمام توانشان هزینه می‌کنند زیرا آنچه یاد میت را زنده نگاه می‌دارد سنگی است که بر مزار نصب می‌شود اما در مجموع امسال وضع مالی مردم خوب نبود و از آذر ماه سال ۸۸ تا امروز هفته‌ای یک سنگ بیشتر سفارش نداشتیم و من نمی‌پذیرم به علت نبود علاقه باشد. 
عده‌ای جوان بر سر مزارها حاضر می‌شوند و کار ویزیتوری سنگ مزار را انجام می‌دهند؟ 
این‌ها ارزش کار را خراب کرده‌اند زیرا فضای روحی روانی خانواده متوفی را با حضورشان از بین می‌برند و آرامش را از آن‌ها می‌گیرند از سوی دیگر در آن حالت هر سنگی را به مردم می‌فروشند. 
کار این ویزیتورها را درست نمی‌دانید؟
مردم با آمدن به مغازه سنگ‌تراشی مزار، انواع سنگ، طرح‌ها و شرایط را از نزدیک می‌بینند و به میل خودشان انتخاب می‌کنند امادر بحث ویزیتوری تنها باید اعتماد کنند بنابراین سنگ‌های نامرغوب به ویژه از نوع چینی با کیفیت نامناسب  با پول بالا توسط ویزیتورها فروخته می شود.
مگر سنگ مزار چینی هم داریم؟ 
چین همه چیز تولید می‌کند اما همه میدانند که بی‌کیفیت است و عده‌ای از خدا بی‌خبر فقط برای نفع شخصی این سنگ‌ها را وارد می‌کنند. سنگ چینی را در اصطلاح سنگ رنگ شده می‌گوییم یعنی بر روی سنگ‌های بی‌کیفیت رنگ‌های مخصوص می‌پاشند که اول جالب است اما پس از گذشت ۳ ماه به ویژه در زمستان، سنگ ترک می‌خورد و خرد می‌شود و آنوقت بیا و ویزیتور سنگ را پیدا کن.
این‌ها ابعادی مادی سنگ مزار بود از نظر معنوی این کار چگونه است؟
متاسفانه نه سنگ مزار بلکه هر شغلی که به مرگ مربوط بشود جایگاه اجتماعی ندارد. خود من هنگامی که برای خواشتگاری از همسرم به منزلشان رفته بودم شغل خود را سنگ فروش ساختمان اعلام کردم و و الحمداله الان خانه و زندگی و فرزند داریم اما همسرم هنوز می‌گوید که اگر روز اول به من گفته بودی که شغلت فروش سنگ مزار است هرگز جواب بله نمی‌دادم و این در حالی است که در طول این سال‌ها سنگ مزار برای بسیاری از دوستان، آشنایان و فامیل تراشیده‌ام و از من تشکر می‌کنند. حتی پسرم که مهندسی عمران دارد و می‌خواهد برای خواستگاری برود از من خواسته که شغلم را سنگ فروشی بگویم تا مبادا سوء برداشتی باعث بر هم خوردن وصلت بشود. علاوه بر آن در حال حاضر یک خطاط داریم که کارش نوشتن بر روی سنگ‌های مزار است اما هنوز به خانمش نگفته که این کار را می‌کد و همه این‌ها جای تاسف دارد. 
سنگ تراشی مزار به چقدر سرمایه نیاز دارد؟ 
از خرید وسایل تا تولید اولین کار حدود یک میلیون تومان سرمایه می‌خواهد درآمدش هم بد نیست اما شدهد هستیم که جوانان بیکار خواه باسواد باشند خواه باسواد باشند خواه سواد کافی نداشته باشند حاضرند در خیابان‌ها ول بگردند اما به این کار روی نیاورند و این بزرگترین عیب جامعه است. 
توصیه شما این است که جوان تحصیل‌کرده سنگ تراش مزار بشود؟ 
توصیه شما این است که جوان تحصیل‌کرده بیکار بگردد اما سنگ تراش مزار نشود؟ به نظر شما همه باید دکتر و مهندس بشوند در این شرایط کارهای دیگر را چه کسی انجام دهد. چه بخواهید چه نخواهید مرگ بیخ گوش همه آدم‌ها نشسته و نمی‌توان این واقعیت را نادیده گرفت بنابراین بهتراست به مشاغل مرتبط با این واقعیت احترام بگذاریم و از آن به عنوان یک فرصت شغلی یاد کنیم. 
حرف آخر 
هر کاری ویژگی‌های خودش را دارد بارها اتفاق افتاده که سنگ را تراشیده‌ایم و هنگامی که ضربات آخر را برای پایان کار می‌زنیم سنگ به دو نیم می‌شود که گاهی سفارش دهنده می‌پذیرد که درصدی را کم کنیم و گاهی نیز سنگ سالم می‌خواهد گاهی سنگ روی دست و پای تراشکار می‌افتد و باعث آسیب می‌شود اما این نیز یک شغل است. من می‌خواهم به همه مردم بگویم هنگامی که عزیزمان را از دست می‌دهید و با احترام به سنگ تراش مزار مراجعه می‌کنید و از او خواهش می‌کنید کاری تمیز و هنری و سریع تحویل‌تان بدهد اگر همین سنگ تراش مزار برای خواستگاری دخترتان آمد باز هم احترام کنید و بدون آنکه به شغلش ایراد بگیرد اخلاقش را در نظر بگیرد زیرا این شغلی شرافتمندانه است

مشاهده نمونه کارهای سنگ مزار در سایت سنگ قبر رضوان