شغل سنگ قبر تراشی در بهشت رضا

صحبت‌مان را با این سوال آغاز کردم، چه شد که وارد این کار شدید؟

خندید؛ نه خنده‌ای از شادی، شاید خنده‌ای به قضا و قدرهای دنیا. گفت: خیلی اتفاقی بود، من اصلا نه علاقه‌ای به این کار داشتم و نه با این کار آشنا بودم. از همان دوران نوجوانی خط من خیلی خوب بود، یکی از همسایه‌های ما به این حرفه مشغول بود. یک روز خطاط کارگاهش مریض شد و سر کار نیامد. او هم که می‌دانست خط من خوب است، از من خواست که یک هفته به جای آن خطاط سر کار بیایم، من هم چون کاری نداشتم قبول‌کردم. همان یک هفته کار بود که به ماه‌ها و سال‌ها تبدیل شد و الان بیش از دوازده سال می‌شود که به این کار مشغول هستم.

چهره‌اش غمگین بود، بدون این‌که سوال دیگری بپرسم ادامه داد: هنوز مادرم از شغل من ناراضی است، هیچ کدام از فامیل‌های همسرم هم نمی‌دانند که من واقعاً چه کاره‌ام …

همین که وسط حرف‌هایش مکث کرد من برای عوض کردن حالش چند سوال در رابط با حرفه‌اش از او پرسیدم.

+ چه مدتی طول می‌کشد آدم این کار را کامل یاد بگیرد؟

بستگی به استعداد فرد دارد ولی معمولا برای هر شخصی از شش ماه تا یک سال زمان می‌برد که کامل در این کار حرفه‌ای شود ولی من بدلیل توانایی‌ام در خط و همچنین نقاشی در حدود یک ماه کاملاً حرفه‌ای شدم.

+ چقدر زمان برای آماده شدن یک سنگ قبر لازم است؟

روی هر سنگ سه الی چهار نفر کار می‌کنند، اگر عکس هم داشته‌باشد که خودِ کار تقریباً دو ساعت و نیم، و یک ساعت هم برای خشک شدن رنگ وقت می‌برد.

+ سنگ چه مراحلی را طی می‌کند که به یک سنگ قبر تبدیل شود؟

اول خطاط اسم‌ها و خطوط را با یک ماژیک نوک پهن رسم می‌کند و بعد از آن حکاک بوسیله یک نوع فرز خطوط را گود می‌کند و بعدش هم عکس فرد را بر روی سنگ حک می‌کنند، به این صورت که اول عکس مورد نظر را روی سنگ می‌چسباند و با یک نوع دریل عکس را دور‌گیری می‌کند و بعد از آن عکس را برداشته و با توجه به نقاط روشن و تیره عکس آن را روی سنگ رسم می‌کند.

می‌گفت که یکی دو سالی می‌شود که بعضی کارگاه‌ها دیگر با دست کار نمی‌کنند و تمامی خطاطی‌ها و حکاکی‌ها را با لیزر انجام می‌دهند.

عجیب ترین سنگ:

عجیب ترین سنگی که درست کردم سنگ یک امام‌زاده بود در کرمان که به شکل یک قله بود و چندین تن وزن داشت که با جرثقیل حملش کردند. یک سنگ دیگر هم بود که ۲ متر طول، ۱ متر عرض و ۵۰ سانت ارتفاع داشت.

گران ترین:

گران ترین سنگ حدود دو میلیون و پانصد تومان بود، در مجموع حداقل قیمت هفتاد هزار تومان و حداکثر هم که گفتم.

با حالتی گلایه‌مند می‌گفت: این یکی دو سال قیمت سنگ خیلی بالا رفته و همین باعث شده که ما مجبور شویم که از قیمت اجرت کارمان کم کنیم.

معروف ترین درگذشته:

معروف‌ترین مرده‌ای که من برایش سنگ مزار درست کردم، آیت‌الله عبادی امام جمعه مشهد بود. عکس خودشان به همراه دو پسر شهیدشروی سنگ کار شد. یادم می‌آید فقط عکس‌ها حدود چهار ساعت وقت گرفت که این کار یکی از سخت‌ترین کارهای من بود.

شعرهای روی سنگ‌ها از کجا می‌آید:

معمولاً قسمتی از این شعرها  از قبل به صورت دست به دست بین همکارها می‌گشته، بعضی‌ها هم خودشان شعر می‌آورند و اگر ما هم از آن شعرها خوشمان بیاید در دفترچه شعر کارگاه می‌نویسیم.

سنگ قبر برای زنده‌ها!:

+ تا حالا شده یک نفر بیاید و سنگ قبرش را با این‌که زنده است سفارش دهد؟

بله! زیاد پیش آمده. خیلی‌ها می‌آیند و سنگ سفارش می‌دهند. یا سنگ را همین جا می‌گذارند و یا با خود می‌برند خانه خودشان تا همیشه چشم‌شان به آن بیافتد و همیشه به یاد مرگ باشد.

+ برای خودتان هم سنگ درست کرده‌اید؟

نه ولی به دوستانم سپرده‌ام که هر وقت مُردم سنگم را چه کسی درست کند، ساده؛ فقط اسم و فامیل و سال تولد و فوت، فقط همین!

پیرترین و جوان‌ترین صاحبان سنگ:

پیرترین مرده‌ای که من برایش سنگ ساخته‌ام یک مرد بود که حدود ۱۰۸ سال سن داشت و کم سن‌ترین هم پسری یک ساله بود.

نفرت از کار!

+ تا حالا برای افراد خانواده‌تان هم سنگ درست کرده‌اید؟ در آن موقع چه حسی داشتید؟

بله، زیاد بودند، عمویم، شوهر عمه‌ام و خیلی‌های دیگر. در آن حال اصلاً حس خوبی نداشتم، از کارم خوشم نمی‌آمد. در کل اگر هر کار دیگری را می‌توانستم انجام دهم می‌رفتم سراغ آن ولی الان من مجبورم. من به جنبه هنری این کار نگاه می‌کنم ولی وقتی برای یکی از آشنایانم سنگ قبر درست می‌کنم از کارم بدم می‌آید.

گفتم که اگر حرفی مانده، بفرمایید. گفت: مردم وقتی از دور به کار من نگاه می‌کنند و یا مثلا موقع ثبت نام دخترم به مدرسه می‌روم، مسئولان مدرسه می‌فهمند که کار من چیست، مثل حالت عادی با من برخورد نمی‌کنند. فکر می‌کنند کار ما این است که منتظر مرگ افراد باشیم! ولی وقتی سروکارشان به این‌جا باز می‌شود به ما می‌گویند که شغل شما خیلی شریف است، خیلی ثواب دارد و اصلاً بهترین شغل دنیاست و از شما بهتر کسی نیست!

بخشی دیگر از پروسه ترسیم عکس روی سنگ قبر

 ابتکارایرونی!

 

یک عکس دسته جمعی