قرآن در مراسم ختم

مردم هر منطقه و سرزمینی،آداب،رسوم و ایینهایی خاص دارند. که به تمام مراحل زندگیشان از ولادت تا وفات مربوط است. یکی از این ایینهای ویژه میان هر قوم و در هر کشور و منطقهای،ایینهای پس از مرگ و مراسم ختم است. مردمان هر سرزمینی از زمان مرگ عزیزان خود تا دفن جسد انها و نیز در مراسم یاداوری و پاسداشتشان اداب و رسوم ویژهای را اجرا میکنند.

در ایران انجا که قریب به اتفاق انها مسلمان هستند این اداب و رسوم که در بیشتر موارد مطابق با شریعت اسلامی یا برگرفته از ان است،به گونهای رنگ و بوی الهی دارد.

نکته; بسیار جالب و قابل توجه اینکه در بیشتر مراسمها و برنامه هایی که پس از مرگ یک فرد اجرا میشود از زمان مرگ تادفن میت و پس از ان قران کریم حضوری ویژه و پررنگ دارد. قرایت قران بالای سر میت پیش از دفن،هنگام دفن و پس از دفن از دستورات پرتاکید دین شریف اسلام است.

یکی از مراسمهایی که پس از دفن میت،در همان روزهای اول و نیز روزهای هفتم،چهلم و مانند ان برگزار میشود،به مجلس ترحیم یا ختم شهرت دارد. در این گونه مجالس،علاوه بر سخنرانی مذهبی و مداحی و ذکر فضایل و مناقب اهلبیت پیامبر(ع) به قرایت قران کریم پرداخته میشود که میتوان گفت، مهمترین بخش این مراسم و در حقیقت سبب برپایی ان میباشد.

در این مجلس،علاوه بر قرایت سوره; فاتحه و توحید از سوی همه; شرکت کنندگان،قرانهایی با حجم اندک در میان حاضران توزیع میشود تا علاقمندان ضمن قرایت ایات ان،ثوابش را به روح فردِ از دنیا رفته هدیه کنند،همچنین از قاریان خوشصوت دعوت میشود تا ایاتی را با صدای خوش قرایت نمایند. قاریان به مناسبت،ایات مناسب با مجالس ترحیم و مناسب با موضوع مرگ و یاداورنده; معاد را قرایت میکنند.

پایان بخش قرایت قاریان،قرایت سوره; مبارک (الرحمن) است که با اداب ویژهای اجرا میشود.

در عرف متدینان،مراسم ختم دارای اداب،رسوم،اصطلاحات و تعبیرات خاصی است که در سطرهای اینده به معرفی برخی از انها میپردازیم:

مجلس فاتحه(فاتحه خوانی)

مجلسی که به مناسبت وفات کسی برپا میشود و دوستان و اشنایان برای عرض تسلیت و قرایت سوره; فاتحه و ایات دیگر قران در ان مجلس گرد هم میایند.

علت نامگذاری این مجالس به مجلس فاتحه،همان قرایت سوره; فاتحه توسط حاضران در این مجالس است. گاهی برای کوتاه کردن نام ان،به ان فاتحه هم میگویند.

جزوه

هر جزء از جزءهای سی گانه; قران یا بخشهای کوچکتر از ان(نیم جزء یا یک حزب) که برای استفاده در مراسمهایی خاص به صورت جداگانه مجلد میشوند.

جزوه کش(جزوه چی)

کسی که در مراسم ختم یا عزاداری جزوههای قران را میان حاضران تقسیم و پس از قرایت حاضران، انها را جمع اوری و در جعبه مخصوص میگذارد.

جزوهدان جعبه یا صندوقی که معمولا ًاز جنس چوب بوده و جزوه های قران در ان نگهداری میشود. این جعبه ها معمولا ًدر مساجد و حسینیه ها و مراکز مذهبی دیگر که مکان برگزاری مجالس مذهبی است نگهداشته میشود.

ختم قرآن در مراسم ختم

خواندن قران از اول تا اخر به صورت فردی یا جمعی،به گونهای که قران را تماماً بخوانند و ختم کنند. ختم قران در مجالس ترحیم یا محافل توسّل انجام میشود. به قرایت برخی ایهها و سورههای قران به شیوه; خاص هم ختم گفته میشود. مانند ختم سوره; (انعام) یا ختم (امن یجیب).

ختم گرفتن

ختم گرفتن یا ختم گذاشتن،به برپا کردن مجلس ختم قران و به تبع ان به برپایی مجالس ترحیم و عزای اموات گفته میشود. بر همین قیاس،جمع کردن ختم و پایان مراسم را (ختم برچیدن) میگویند.

سی پاره

قرانی که هر یک از جزوهای سیگانه; ان جدا جدا جلد شده باشد و در مجالس ختم و مانند ان مورد استفاده قرارگیرد. برهمین اساس به مجموعه مجلدات قرانی که به شصت قسمت مساوی،یعنی نیم جزو تقسیم شده باشد،شصت پاره و به جزوههای قرانی که به صد و بیست قسمت،تقسیم و جداگانه مجلد شده باشد،صد و بیست پاره گفته میشود. هر یک از جلدهای قرانهای صد و بیست پاره،یک حزب از قران کریم است.

فاتحه

۱٫ سوره; اول قران کریم است که در نمازها و مراسمات مذهبی یا در مجالس سوگواری و گورستان برای امرزشِ درگذشتگان خوانده میشود. از نامهای دیگر این سوره،حمد و (فاتحه الکتاب) میباشد.

۲٫ در مجالس ترحیم معمولا فاتحهچیها و گاه از سوی حاضران باصدای بلند گفته میشود. این افراد با گفتن)فاتحه(یا)الفاتحه(،از حاضران میخواهند که سوره; حمد را برای تازه گذشته یا همه; اموات قرایت نمایند.

۳٫ در گفتگوها مجازاً به سوره و سوره; حمد و اخلاص (فاتحه) گفته میشود. بنابراین،حاضران در مجالس با شنیدن کلمه; (فاتحه) این دو سوره را قرایت و ثوابش را به روح تازه گذشته نثار میکنند.

فاتحه چی

انکه در مجالس ترحیم، هنگام ورود اشخاص، کلمه; )فاتحه( را بر زبان میاورد و در برخی مجالس گلاب در دست حضار می ریزد و جزوات قران را نیز میان حاضران پخش میکند.

فاتحه مع الصلوات

این عبارت را در مجالس ختم با صدای بلند بر زبان میاورند تا حاضران،پس از صلوات فرستادن جمعی،سوره; حمد و اخلاص را بخوانند. میتوانید برخی از بهترین ذکرها برای اموات را در سایت مطالعه نمایید

الرحمن خوانی در مراسم ختم

پس از انکه قاریان ایات وسورههای مناسب مانند سوره; یاسین را در مجلس ترحیم قرایت کردند، یکی از قاریان به قرایت سوره; الرحمن میپردازد. هنگامی که قاری،ایات نخستین سوره; الرحمن را خواند و به ایههای )فبای الاء ربکما تکذبان) رسید،حاضران با شنیدن هرباره; این ایه،با قاریان هماوایی کرده و صدا به ذکر(لا بشیء من الاء رب اکذب رب صل علی محمد و ال محمد)بلند میکنند. مرسوم است که در این مراسم،سوره; الرحمن،تا ایه; )کل من علیها فان و یبقی وجه ربک ذوالجلال والاکرام) قرایت میشود.

الرحمن خوانی پایانبخش برنامه; قرایت قران میباشد و به قاریای که معمولا در مجالس ختم، سوره; الرحمن را زیبا و با صدایی خوش میخواند،الرحمن خوان میگویند.