آیا اموات متوجه حضور افراد بر سر قبر می شوند؟

در همه جای دنیا، افراد هر چند وقت یکبار بر سر مزار عزیزان از دست رفته خود می روند. در دین اسلام نیز زیارت قبور اموات و درگذشتگانی که دست آنها از دنیا کوتاه است بنابر آیات قرآن کریم و روایات مختلف مستحب دانسته شده است. در ایران افراد معمولا پنج شنبه ها خصوصا آخرین پنج شنبه سال به قبر عزیز متوفی خود، سر می زند. حال برای بعضی ها ممکن است این سوال پیش بیاید که آیا اموات متوجه حضور افراد بر سر قبر می شوند یا خیر؟ در این مقاله با رجوع به احادیث معصومین (علیهم السلام) به این سوال پاسخی درست بدهیم.

آیا مردگان متوجه حضور زندگان بر سر قبر می شوند؟

اگر شما نیز همانند خیلی از افراد، هر از گاهی بر سر مزار عزیزی که از دستش داده اید، می روید شاید دوست داشته باشید بدانید که آیا عزیز فوت شده شما متوجه حضور شما بر سر قبرش می شود یا خیر؟ در ادامه به بیان روایاتی در این زمینه میپردازیم.

بر اساس آیات و روایات ارتباط خاصی بین قبر برزخی و قبر خاکی یا بهتر بگوئیم بین روح انسان در برزخ و بدن مادی او در قبر دنیوی وجود دارد. سرچمشه این ارتباط در واقع از ارتباطی که روح و بدن در دنیا داشته اند می باشد. این ارتباط پس از مرگ از بین نمی رود بلکه فقط به سطحی پائین تر تبدیل می گردد. به همین جهت روح توجه خاصی به بدن مادی و خاکی که بدن در آن دفن شده، دارد.

شواهد علمی و دینی درباره آگاهی اموات

اما از سوی دیگر هیچ شواهد علمی قطعی وجود ندارد که نشان دهد. اموات متوجه حضور افراد بر سر قبر می‌شوند. یا با وقوع رویدادها و اتفاقات پیرامون خود در ارتباط هستند. موضوع حس کردن یا ادراک مفاهیم محیطی پس از مرگ یکی از مسائلی است. که بررسی آن بسیار دشوار است و هنوز به طور علمی تأییدی نشده‌است.

هرچند در میان اعتقادات مذهبی و فرهنگی، افراد ممکن است باور داشته باشند. که روح انسان پس از مرگ هنوز نسبت به اطرافیان و رویدادهای دنیای مادی حساس است. احتمالاً با آنها در ارتباط است. اما به عنوان یک موضوع مذهبی و اعتقادی، این موضوع به طور علمی قابل اثبات نیست و بستگی دارد. که هر فرد بر اساس باورها و معتقدات شخصی خود به آن ایمان داشته باشد یا خیر.

به طور کلی با رجوع به احادیثی که از ائمه معصومین (علیهم السلام) نقل شده می توان گفت بله، اموات متوجه حضور ما می شوند. برای اثبات این ادعا کافیست به روایات زیر توجه کنیم.

اسحاق بن عمار ‏می گوید از امام کاظم (علیه السلام) سوال کردم: آیا مومن آگاه است از کسى که قبر او را زیارت می کند؟

آن‌حضرت فرمودد: بلى، پیوسته تا مادامى که زائر بر سر قبرش هست با او مانوس می باشد و وقتى زائر بلند شده تا از سر قبر او بر‏گردد از برگشتن وى وحشتى در مومن مرده پیدا می شود.کلینى، محمد بن یعقوب، کافی، جلد ۳، صفحه ۲۲۸، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۴۰۷ قمری

امام علی (علیه السلام): مردگانتان را زیارت نمائید، پس همانا ایشان به دیدار شما خوشحال شوند و هرگاه شخصی از شما درخواستی دارد، پس نزد قبر پدر و مادر رود و برای آنان دعا کند و حاجت خود را از خدا بخواهد.کلینى، محمد بن یعقوب، کافی، جلد ۳، صفحه ۲۳۰، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۴۰۷ قمری

از ابی هریره نقل شده که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: هر کس بر قبر شخصی عبور کرده و بر صاحب آن درود فرستد، صاحب قبر، او را شناخته و سلامش را جواب می دهد.فیض القدیر، جلد ۵، صفحه ۴۸۷

پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم): هر مسلمانی بر قبر برادر مومنش عبور کند، در حالی که او را در دنیا می شناخته و از او سوال کند، خداوند روحش را بر می انگیزد تا جواب او را بدهد.کتاب الروح، صفحه ۵

ابن قیم جوزیه در کتاب الروح می گوید: سلف بر این مطلب اجماع کرده و به تواتر رسیده است که شخص مرده، کسانی را که به زیارتش می آیند می شناسد و از آمدنشان مسرور می شود.کتاب الروح، صفحه ۹

از امام صادق (علیه السلام) سوال شد: زمانی که شخص بر قبر پدرش و قبر افراد دیگر اعم از اینکه نزدیک قبر پدرش باشند یا قبوری که دورتر هستند، حضور پیدا کند، آیا نفعی برای اهل قبور دارد؟

امام فرمودند: بله، حضور برای اهل قبور نفع دارد. همان طوری که برای شما هدیه ‏ای آورند، شاد و خوشحال می ‏شوید، آن‏ها هم از حضور شما خوشحال می شوند.میزان الحکمه، جلد ۲، صفحه ۱۲۰۰، ح ۷۹۸۸،نشر دارالحدیث، قم، ۱۴۱۶ قمری

بیهقی از سعید بن مسیب نقل می کند: ما با علی بن ابی طالب (علیه السلام) داخل قبرستان مدینه شدیم.

حضرت (علیه السلام) ندا دادند:‌ ای اهل قبرستان! سلام و رحمت خدا بر شما باد، از خبر‌های خود بر ما می گوئید یا ما شما را خبر دهیم؟

سعید می گوید: صدایی شنیدیم که در جواب می گوید: و علیکم السلام و رحمه الله و برکاته یا امیرالمومنین؛ خبر ده ما را از آنچه اتفاق افتاد.

حضرت (علیه السلام) فرمودند: اما زنان شما به همسری دیگران درآمدند، اموال شما تقسیم شد و اولاد شما نیز در زمره ایتام در آمدند. ساختمانهایی که بنا کردید دشمنانتان در آنها ساکن شدند. این خبر‌هایی است که نزد ماست. خبر‌هایی که نزد شماست چیست؟

سعید می گوید مرده ای به صدا درآمد و گفت: هر آینه کفن ها پاره شد، مو‌ها ریخت، پوست ها از بدن جدا شد، حدقه ها بر صورت ها ریخت و از بینی ها چرک بیرون آمد. آنچه را فرستاده بودیم یافتیم و آنچه را به جا گذاردیم خسارت دیدیم …موسی محمد علی، حقیقه التوسل و الوسیله، صفحه ۲۴۲

همچنین در حکت ۱۳۰ نهج البلاغه این چنین آمده که امام علی (علیه السلام) با ارواح مومنان در قبرستان پشت کوفه دفن شده بودند، سخن می گفتند. این خود به تنهایی می تواند جوابی مثبت به سوال “آیا مردگان متوجه حضور زندگان بر سر قبر می شوند؟” باشد.

تمام احادیثی که در بالا آوردیم دلالت بر این دارند که عزیزانی که از دستشان داده ایم متوجه حضور ما بر سر قبر آنها می شوند. از همینجا می توان فهمید که سنت رفتن به زیارت قبر اموات و خواندن دعاهای سر قبر اموات برای آنها چه سنت پسندیده ای است. چرا که قطعا هم از اینکه بازماندگانشان به یادشان هستند، شاد می شوند و هم خواندن دعا و ذکر برای اموات می تواند به آرامش آنها در دنیای پس از مرگ، کمک بسیاری کند. خصوصا از ما از وضعیت مرده در قبر آگاه باشیم، حتما تلاش بیشتری می کنیم تا عزیزانی که از دستشان داده ایم در آسایش باشند.

بهترین کمک به اموات انجام کارهای خیر به نیابت از آنها است. خیرات می تواند در انواع و اشکال متفاوتی داشته باشد که از جمله آنها می توانیم به خواندن نماز، قرآن، دعا یا زیارتنامه، پخش هر نوع خوراکی (خصوصا در شب های جمعه) یا حتی چاپ کتاب دعا برای اموات اشاره کنیم. مزیتی که مورد آخر دارید اینست که خیراتی ماندگار محسوب می گردد. خیرات ماندگار دیگری کیه می توان انجام داد و در سال های اخیر نیز بسیار مورد استقبال قرار گرفته ساخت یادبود مجازی است.

نکته قابل توجه اینست که تمام این خیرات ها برای اموات برای شخص واقف نیز باقیات الصالحات می باشد. برای دانستن این موضوع به حدیث زیر می توانید مراجعه کنید.

امام صادق (علیه السلام): ثواب اعمال خیری که برای مردگان انجام می دهید، برای شما و برای آن مرده، نوشته می شود.زاد المعاد، صفحه ۵۷۴

کلام آخر

در این مقاله پاسخ سوال “آیا اموات متوجه حضور افراد بر سر قبر می شوند؟” با رجوع به احادیث ائمه معصوم (علیهم السلام) یافتیم. به قاطعیت می توان گفت که آنها متوجه حضور ما بر سر قبرشان می شوند. دلیل این امر نیز اینست که حتی پس از مرگ نیز ارتباط روح انسان با بدن مادی او قطع نمی شود. بنابراین روح مرده توجه خاصی به بدن خود که در دنیا دفن شده، دارد. حتی خواندیم که امام علی (علیه السلام) با ارواح مومنین که در قبرستان دفن شده اند، سخن می گفتند.

امیدواریم با بیان این نکات و احادیث به شما کمک کرده باشیم تا به پاسخ این پرسش که آیا اموات متوجه حضور افراد بر سر قبر می شوند؟برسید.

همانطور که می دانید برگزاری مراسم ختم مراحل زیادی دارد که انصافا برای بازماندگان بسیار سخت است و آن‌ها را دچار مشکل می‌کند. از طی کردن فرایند کفن و دفن تا برگزاری مراسم ختم و ارائه پذیرایی ختم و ناهار ختم به مهمانان بسیار رنج‌آور است. بی‌حوصلگی و مغموم بودن خانواده متوفی نیز باعث می‌شود سنگینی بار انجام این کار‌ها بیشتر شود.همانطور که گفته شد خدمات مختلفی در حوزه مجالس ختم مورد نیاز است که ما در سایت راجعون گرد آوری کرده ایم تا شما به راحتی بتوانید به این خدمات دسترسی داشته باشید وباری از دوش شما عزیزان در آن شرایط برداشته شود. مانند : نیروی خدماتی ، ظروف کرایه ، کرایه صندلی ، اجاره حجله ، سفارش اعلامیه ترحیم، تهیه غذا ، سنگ مزار ، سفارش اعلامیه ، کارت تشکر، پک میوه  ، مداح با نی و دف ، حلوا خرما ، گل آرایی ، رزرو مسجد، کرایه اتوبوس و اجاره اتوبوس ، رزرو تالار نزدیک بهشت زهرا ، مداح و واعظ ، تاج گل ، تالار پذیرایی ، پذیرایی چای و نسکافه ،کلیپ یادبود ، گوسفند زنده ، ادای دین متوفی ، آمبولانس ، چاپ کتب و ادعیه