سنگ لحد چیست و چه کارایی دارد؟

سنگ لحد یکی از رسوم و احکام مربوط به دفن میت در اسلام است. این سنگ به سنگ مستطیلی گفته می‌شود که در انتهای قبر به سمت قبله گذاشته می‌شود و مسلمانان مردگان خود را در آن دفن می‌کنند. فلسفه بستن لحد، نرسیدن خاک به جسد است.
فقیهان مسلمان، بستن لحد را مستحب دانسته و فقیهان شیعه به محکم کردن آن با گل و خواندن دعایی خاص هنگام چیدن سنگ لحد سفارش کرده‌اند.

سنگ لحد چیست؟

لحد شکافی مستطیل‌شکل است که از کندن کناره قبر به وجود می‌آید. برای ساخت لحد، کناره انتهایی سمتِ قبلهٔ قبر را به درازا، به اندازه‌ای که مرده را در آن بخوابانند، می‌کَنند. به خشت، سنگ، یا چیزی شبیه به آن که لحد را با آن می‌پوشانند، سنگ لحد گفته می‌شود. این سنگ می‌تواند از جنس‌های مختلفی مانند گرانیت، مرمر، سنگ آهک، یا سنگ مصنوعی باشد. هر نوع سنگ دارای ویژگی‌ها و مزایا و معایب خود است. برای مثال، گرانیت مقاوم‌تر و پایدارتر است ولی گران‌تر است. مرمر زیباتر و با کلاس‌تر است ولی ضعیف‌تر است. سنگ آهک ارزان‌تر و سنتی‌تر است ولی خورنده‌تر است. سنگ مصنوعی مدرن‌تر و قابل انعطاف‌تر است ولی حساس‌تر است.

انواع سنگ لحد

این سنگ می‌تواند از جنس‌های مختلفی مانند گرانیت، مرمر، سنگ آهک یا سنگ مصنوعی باشد. هر نوع سنگ دارای ویژگی‌ها و مزایا و معایب خود است. برخی از انواع سنگ لحد عبارتند از:

سنگ گرانیت

سنگ گرانیت یکی از بهترین سنگ‌ها است. دارای سطح صاف و مقاوم است که می‌تواند تحمل بالایی در برابر عوامل طبیعی و انسانی داشته باشد. همچنین دارای رنگ‌ها و الگوهای متنوعی است که می‌تواند زیبایی و جذابیت سنگ لحد را افزایش دهد. حکاکی بر روی گرانیت معمولا با روش لیزر انجام می‌شود که دقیق‌ترین و تمیزترین روش حکاکی است.

سنگ مرمر

مرمر یک سنگ قبر زیبا و با کلاس است که برای سنگ لحد مناسب است. دارای سطح صاف و رنگ‌های روشن است که می‌تواند تصویر را با وضوح و روشنایی بالا نشان دهد. همچنین دارای رگه‌ها و خطوطی است که می‌تواند تصویر را زیباتر و منحصر به فرد کند. حکاکی بر روی سنگ مرمر معمولا با روش جت آب یا سنگ‌زنی انجام می‌شود که سریع‌ترین و ارزان‌ترین روش‌های حکاکی هستند.

سنگ آهک

سنگ آهک یک سنگ قبر سنتی و ارزان است. دارای سطح ناهموار و رنگ‌های خاکستری است که می‌تواند تصویر را با حالت قدیمی و متفاوت نشان دهد. سنگ آهک همچنین دارای خاصیت جذب آب و خوردگی است که می‌تواند باعث شود لحد با گذشت زمان تغییر شکل و رنگ دهد. حکاکی بر روی سنگ آهک معمولا با روش سنگ‌زنی انجام می‌شود که ساده‌ترین و قدیمی‌ترین روش حکاکی است.

سنگ مصنوعی

سنگ مصنوعی یک سنگ قبر مدرن و قابل انعطاف است. دارای سطح صاف و رنگ‌های مختلف است که می‌تواند تصویر را با رنگ‌های زنده و متناسب نشان دهد. همچنین دارای قابلیت شکل‌پذیری بالایی است که می‌تواند تصویر را با شکل‌های مختلف و خلاقانه نشان دهد. حکاکی بر روی سنگ مصنوعی معمولا با روش لیزر یا جت آب انجام می‌شود که دقیق‌ترین و سریع‌ترین روش‌های حکاکی هستند.

حکم فقهی

به گفته فقیهان شیعه، کَندن لحد برای دفن مرده مستحب است. اگر زمین سست باشد، بهتر است به جای لحد، از شَقّ (شکافی مستطیل‌شکل در عمق قبر که مرده را در آن می‌گذارند و سقف آن را می‌پوشانند) استفاده شود.

بر پایه فقه شیعه، بستن لحد با خشت مستحب است. فلسفه آن نرسیدن خاک به جسد مرده دانسته شده است.به کار بردن سنگ، نی، چوب یا هر چیزی که از رسیدن خاک به مرده جلوگیری کند نیز جایز است. البته محمدحسن نجفی (درگذشت ۱۲۶۶ق)، نویسنده کتاب جواهر الکلام، بستن لحد با خشت را بهتر دانسته است. بر پایه روایتی در کتاب تهذیب، امام علی(ع) نیز به حسنین وصیت کرد لحد او را با خشت بپوشانند.بنا بر روایتی دیگر، امام علی(ع) لحد پیامبر(ص) را با خشت پوشاند. در برابر، به گفته سید محمدسعید حکیم (۱۳۵۴ق)، از مراجع تقلید، آنچه مستحب است محکم کردن قبر است، اگر چه با غیرخشت باشد.

برخی از فقیهان اهل‌سنت، استفاده از چوب و خشتِ پخته‌شده را برای بستن لحد مکروه دانسته‌اند.

آداب

فقیهان شیعه بر پایه روایات گفته‌اند بهتر است سنگ لحد با گل محکم شده و هنگام چیدن سنگ، این دعا خوانده شود:

اللَّهُمَّ صِلْ وَحْدَتَهُ، وَ آنِسْ وَحْشَتَهُ، وَ أَسْکِنْ إِلَیْهِ مِنْ رَحْمَتِکَ رَحْمَهً تُغْنِیهِ عَنْ رَحْمَهِ مَنْ سِوَاکَ

---

خدایا! او را از تنهایی به وصال برسان و ترسش را همدم باش و از رحمت خود چنان به او آرامش ده که از رحمت غیر تو بی‌نیاز شود.

از قطب رواندی محدث و فقیه شیعه قرن ششم هجری، نقل شده شیعیان چیدن سنگ لحد را از سر مرده آغاز می‌کنند.به گمانِ محمدحسن نجفی (درگذشت ۱۲۶۶ق)، نویسنده کتاب جواهر الکلام، دلیل این کار مهمتر بودن سر، از دیگر اعضای بدن است.

بعد از گذاشتن سنگ چه اتفاقی می‌افتد؟

بعد از گذاشتن سنگ، روح میت زمانی که جنازه را غسل می‌دهند و راهی قبرستان می‌کنند، از بالا نظاره‌گر تمامی ماجرا است. وقتی خوب به جسد نگاه می‌کند، متوجه می‌شود که می‌خواهند او را دفن کنند، در این حالت سعی می‌کند اطرافیانش را متقاعد کند که زنده است، اما کسی صدای او را نمی‌شنود. زمانی که میت را دفن می‌کنند، همچنان تصور می‌کند که از دنیا نرفته، تا اینکه تصمیم می‌گیرد از جای خود بلند شود و سمت خانه و خانواده اش رود.

وقتی می‌خواهد بلند شود، سرش به سنگ لحد برخورد می‌کند و اینجاست که متوجه می‌شود، مرده است. البته این روایت بیشتر تمثیلی و استعاری است، نه اینکه جسم میت واقعاً به سنگ برخورد کند. پس از آنکه میت به مرگش پی می‌برد، یاد دنیا و اعمال اشتباهش می‌افتد. همه به این فکر می‌افتند که چگونه می‌خواهند جواب گناهانی که مرتکب شده‌اند را بدهند. پس از خدا می‌خواهد که او را به دنیا بازگرداند، شاید بتواند کارهای اشتباهش را جبران کند.

علت شکستن سنگ لحد چیست؟

سنگ می تواند به دلایل مختلفی شکسته شود. برخی از این دلایل عبارتند از:

عوامل طبیعی

سنگ لحد می تواند تحت تأثیر عوامل طبیعی مانند باران، برف، باد، آفتاب، رطوبت، خوردگی، زلزله یا حیوانات شکسته شود. این عوامل می‌توانند باعث شوند سنگ ترک بخورد، رنگش پریده شود یا از جای خود جدا شود.

عوامل انسانی

سنگ ممکن است تحت تأثیر عوامل انسانی مانند بی‌احترامی، سرقت، تخریب یا حادثه شکسته شود. این عوامل می‌توانند باعث شوند سنگ شکسته، برداشته یا آلوده شود.

قیمت سنگ لحد چگونه است؟

قیمت لحد بستگی به عوامل مختلفی دارد. برخی از این عوامل عبارتند از:

سنگ های بزرگتر و گران‌تر معمولا قیمت بیشتری دارند. همچنین سنگهایی که از جنس‌های گران‌تر مانند گرانیت یا مرمر ساخته شده‌اند، قیمت بیشتری دارند.

طرح و متن حکاکی نیز تأثیر بر قیمت سنگ لحد دارند. برای مثال، حکاکی یک عکس یا یک شعر طولانی گران‌تر از حکاکی یک نام یا یک تاریخ است. همچنین حکاکی با فونت‌ها و رنگ‌ها و الگوهای مختلف نیز قیمت‌های متفاوتی دارند.

روش‌ها و ابزارهای مختلف حکاکی دارای قیمت‌های متفاوتی هستند. برای مثال، حکاکی دستی ارزان‌تر از حکاکی ماشینی است ولی زمان‌برتر است. همچنین حکاکی با لیزر گران‌تر از حکاکی با جت آب یا سنگ‌زنی است ولی دقیق‌تر و تمیزتر است.