غسل و کفن و نماز و دفن میت

وقتى مسلمانى از دنیا رفت، مؤمنین براى تجهیز و فراهم ساختن مقدّمات دفن وى اقدام کنند. نخست مؤمنان را با خبر سازند، تا براى تشییع جنازه و احترام او و نماز بر وى حاضر شوند. در ادامه احکام غسل و کفن میت را طبق روایات ذکر می کنیم.

امام صادق(علیه السلام) فرمود: «سزاوار است که برادران مؤمن را اطلاع دهند تا بر جنازه وى حاضر شوند و بر او نماز بگزارند و براى او استغفار کنند، تا هم میّت و هم حاضران ثواب ببرند».

در این جا توجّه به چند موضوع لازم است:

اوّل: غسل میّت

باید میّت را سه غسل داد:

۱ـ غسل با آب سدر ; ۲ـ غسل با آب کافور ; ۳ـ غسل با آب خالص.

باید براى هر غسلى نیّت قربه الى اللّه بکنند و به ترتیب، نخست با آب مخلوط به سدر، میّت را غسل مى دهند، آنگاه ظرف را مى شویند تا اثر سدر برود سپس با آب مخلوط به کافور، وى را غسل مى دهند. باز هم ظرف را کاملا مى شویند تا اثر کافور نباشد، آنگاه در مرتبه سوم، میّت را با آب خالص غسل مى دهند. پس از پایان غسل، میّت را با پارچه و حوله اى تمیز، خشک کنند.(۲) شخص غسل دهنده نیز، پس از پایان کار، باید غسل «مسّ میّت» کند، مگر این که با دستکش و مانند آن غسل داده باشد.

دوم: کفن کردن

واجب است که میّت را با سه پارچه کفن کنند:

اوّل: لنگ است که از ناف تا زانو را مى پوشاند و بهتر است که از سینه تا روى پا برسد

دوم: پیراهن است که از سرِ شانه تا نصف ساق و تمام اطراف بدن را مى پوشاند.

سوم: پارچه اى بلند، به نام سرتاسرى است که همه بدن را مى پوشاند به گونه اى که بستن دو سر آن ممکن باشد و پهناى آن به اندازه اى باشد که یک طرف آن روى طرف دیگر قرار گیرد.

سوم: حنوط

پس از پایان غسل، واجب است میّت را «حَنوط» کنند; یعنى به محل هاى هفت گانه سجده (پیشانى، کف دست ها، سر زانوها و سرِدو انگشت بزرگ پاها) کافور بمالند، و احتیاط آن است که مقدارى کافور روى این اعضا بگذارند.

پس از غسل و کفن و حنوط، میّت را براى نماز ببرند.

چهارم: نماز میّت

بر مسلمانان لازم است وقتى خبر مرگ مسلمانى را شنیدند، براى نماز او حاضر شوند و این واجب، واجب کفایى است یعنى اگر یک نفر یا گروهى انجام دهند، از بقیّه ساقط مى شود. غسل و کفن و دفن او نیز واجب کفایى مى باشد.

واجب است بر هر میّت مسلمان و شیعه، که بالغ باشد، نماز میّت بخوانند و بنابر احتیاط واجب، بر بچّه نابالغ که کمتر از شش سال نداشته باشد، نیز نماز بخوانند.

سزاوارترین افراد، براى نماز بر میّت، وارث او است و شوهر نسبت به همسرش از دیگران اولى است (و اگر دیگران مى خوانند از آنها اجازه بگیرند). واجب است نمازگزار، نماز را رو به قبله بخواند، و سر جنازه به سمت راست و پاى او به سمت چپ نمازگزار باشد،و میّت را بر پشت بخوابانند.

در نماز میّت طهارت شرط نیست; یعنى پاک بودن بدن و لباس و داشتن وضو یا غسل و تیمّم، لازم نیست ولى بهتر است این امور رعایت شود.

مستحب است، اگر میّت مرد است، امام جماعت یا کسى که فرادى بر او نماز مى خواند روبه روى وسط قامت او بایستد و اگر میّت زن است مقابل سینه اش قرار گیرد، و مستحب است که پابرهنه نماز بخوانند; مثلا پا را از کفش درآورند و روى کفش بگذارند (و امور دیگرى که در توضیح المسائل آمده است).

نماز میت عبارت است از نیت و پنج تکبیر که در خلال آنها دعا و صلوات وارد شده است، و اگر به این ترتیب بگوید کافی است:
الف) بعد از تکبیر اول بگوید:«اَشْهَدُ اَنْ لاَ اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ».
ب) بعد از تکبیر دوم بگوید: «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ».
ج) بعد از تکبیر سوم بگوید: « اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِناتِ».
د) بعد از تکبیر چهارم بگوید: « اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِهذَا الْمَیِّتِ» (برای مرد) یا «لِهذِهِ الْمَیِّتِِ» (برای میت زن).
هـ) بعد تکبیر پنجم را بگوید که پایان نماز است.

احکام غسل و کفن و نماز و دفن میت

غسل و کفن و نماز و دفن و احکام غسل و کفن میت مسلمان اگر چه دوازده امامی نباشد بر هر مکلفی واجب است، و اگر بعضی انجام دهند از دیگران ساقط می شود وچنانچه هیچ کس انجام ندهد همه معصیت کرده اند.

 اگر کسی مشغول کارهای میت شود بر دیگران واحب نیست اقدام نمایند، ولی اگر او عمل را نیمه کاره بگذارد، باید دیگران تمام کنند.

. اگر انسان یقین کند که دیگری مشغول کارهای میت شده، واجب نیست به کارهای میت اقدام کند، ولی اگر او شک یا گمان دارد باید اقدام کند.

. اگر کسی بداند غسل یا کفن یا نماز میت را باطل انجام داده اند باید دوباره انجام دهد، ولی اگر گمان دارد که باطل بوده یا شک دارد که درست بوده یا نه، لازم نیست اقدام نماید.

برای غسل یا کفن و نماز و دفن میت باید از ولی او اجازه بگیرند.

. ولی زن که در غسل و کفن و دفن او دخالت می کند شوهر اوست و بعد از او مردهایی که از میت ارث می برند مقدم  بر زنهای ایشانند و هر کدام که در ارث بردن مقدم هستند در این امر نیز مقدمند.

اگر کسی بگوید: من وصی یا ولی میتم، یا بگوید : ولی میت به او اجازه داده که غسل و کفن و دفن میت را انجام دهدم، چنانچه دیگری نمی گوید من ولی یا وصی میتم یا ولی میت به من اجازه داده است، انجام کارهای میت با اوست.

. اگر میت برای غسل و کفن و دفن و نماز خود غیر از ولی کس دیگری را معین کند، احتیاط واجب آن است که ولی و آن کس هر دو اجازه بدهند. و لازم نیست کسی که میت، او را برای انجام این کارها معین کرده این وصیت را قبول کند ولی اگر قبول کرد باید به آن عمل نماید.